Οι ασθενείς με χολολιθίαση, ανάλογα με τα συμπτώματα που εκδηλώνουν, ταξινομούνται σε τρεις κατηγορίες:
- Στη πρώτη κατηγορία ανήκουν τα άτομα εκείνα που δεν έχουν απολύτως κανένα σύμπτωμα και είναι τελείως ασυμπτωματικοί.
- Στη δεύτερη κατηγορία κατατάσσονται οι ασθενείς που έχουν διάφορα συμπτώματα, που είναι απότοκα της παρουσίας των λίθων μέσα στη χοληδόχο κύστη. Κυρίαρχο σύμπτωμα στους συμπτωματικούς ασθενείς είναι ο πόνος του ηπατικού κωλικού. Η συμπτωματική χολολιθίαση αναφέρεται και ως χρόνια λιθιασική χολοκυστίτιδα η χολοκυστοπάθεια.
- Στην τρίτη κατηγορία εντάσσονται οι ασθενείς εκείνοι στους οποίους έχουν αναπτυχθεί διάφορες επιπλοκές χειρουργικής φύσεως, εξαιτίας των λίθων μέσα στη χοληδόχο κύστη.
Οι περισσότεροι ασθενείς με χολολιθίαση, θα παραμείνουν σιωπηλοί χωρίς απολύτως κανένα συμπτώματα για όλη τους τη ζωή και θα είναι ασυμπτωματικοί. Στην πλειονότητα των ασθενών αυτών δεν υπάρχουν ιδιαίτερα κλινικά συμπτώματα ή σημεία ή ευρήματα, που να δηλώνουν την παρουσία λίθων μέσα στη χοληδόχο κύστη. Οι χολόλιθοι στους ασυμπτωματικούς ασθενείς συνήθως διαγιγνώσκονται τυχαία στο υπερηχογράφημα, στην αξονική τομογραφία, στην απλή ακτινογραφία της κοιλιάς ή κατά τη διάρκεια μιας λαπαροτομίας.
Περίπου, το 3% των ασυμπτωματικών ατόμων γίνονται συμπτωματικοί κάθε χρόνο και παρουσιάζουν την κλινική εικόνα του ηπατικού κωλικού. Υπολογίζεται ότι για περισσότερο από μια εικοσαετία, τα 2/3 των ασθενών με ασυμπτωματική χολολιθίαση, παραμένουν χωρίς συμπτώματα και δεν θα χρειαστεί να υποβληθούν σε χειρουργική χολοκυστεκτομή.
Μερικά άτομα, λοιπόν, με ασυμπτωματική χολολιθίαση, για αγνώστους λόγους, εκδηλώνουν ξαφνικά οξεία συμπτωματολογία, που χαρακτηρίζεται από την κλινική εικόνα του κωλικού των χοληφόρων, Η οξεία αυτή συμπτωματολογία οφείλεται συνήθως σε απόφραξη του κυστικού πόρου από κάποιο χολόλιθο.
Από τους ασθενείς με ένα οξύ επεισόδιο πόνου από τη χοληδόχο κύστη, μόνο το 30% των περιπτώσεων αναμένεται να υποτροπιάσει ο πόνος μέσα στους επόμενους 24 μήνες. Στους ασθενείς, όμως, με υποτροπιάζοντα επεισόδια κωλικού των χοληφόρων, το 70% θα παρουσιάσει επαναλαμβανόμενα επεισόδια πόνου από τη χοληδόχο κύστη μέσα στο επόμενο έτος. Γενικά ισχύει, όσο μεγαλύτερη είναι η ένταση και η συχνότητα των συμπτωμάτων από τη χοληδόχο κύστη, τόσο μεγαλύτερη είναι και η πιθανότητα αυτά τα συμπτώματα να επιμείνουν ή να υποτροπιάσουν στο αμέσως επόμενο διάστημα.
Η συμπτωματική χολολιθιασική νόσος μπορεί να εξελιχθεί στις επιπλοκές που σχετίζονται με τους χολόλιθους. Σε αυτές συγκαταλέγονται η οξεία χολοκυστίτιδα, η χοληδοχολιθίαση, η χολαγγειίτιδα, η λιθιασική παγκρεατίτιδα, τα χολοεντερικά συρίγγια και, τέλος, το καρκίνωμα της χοληδόχου κύστης. Σπανιότερα, η κλινική εικόνα της χολολιθιασικής νόσου εκδηλώνεται από την αρχή με κάποια από τις επιπλοκές.
Οι συμπτωματικοί ασθενείς με πόνο στο πάνω δεξιό τεταρτημόριο της κοιλιάς, αντιμετωπίζουν υψηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης επιπλοκών που σχετίζονται με τους χολόλιθους ή ανάγκης επείγουσας χολοκυστεκτομής, σε σχέση με τους ασυμπτωματικούς ασθενείς με χολόλιθους. Η επιπλεγμένη μορφή της χολολιθιασικής νόσου παρουσιάζεται σε ποσοστό 3-5% των συμπτωματικών ασθενών κάθε χρόνο. Γενικότερα ισχύει: στο τέλος, το ^0% των ασθενών με τυχαία ασυμπτωματική χολολιθίαση θα αναπτύξουν συμπτώματα και το 20% κάποια σοβαρή επιπλοκή.