Οι υποδοχείς του πόνου βρίσκονται στις απολήξεις των Αδ και C αλγαισθητικών ινών και δραστηριοποιούνται από βλαπτικά χημικά, μηχανικά και θερμικά ερεθίσματα. Επιπρόσθετα, ενεργοποιούνται άμεσα ή ευαισθητοποιούνται από χημικούς διαμεσολαβητές (π.χ. βραδυκινίνη, προσταγλανδίνη, σεροτονίνη, ισταμίνη) που ελευθερώνονται από τα κατεστραμμένα κύτταρα μετά από ιστική βλάβη.
Oιοδήποτε ερέθισμα ενεργοποιεί μεγάλο αριθμό αλγοϋποδοχέων σε ευρείες περιοχές ενός σπλάχνου παράγει δριμύ σπλαχνικό πόνο. Για παράδειγμα, ηισχαιμία του εντέρου πυροδοτεί τη σύγχρονη διέγερση πολλών υποδοχέων πόνου και εξωτερικεύει ένα εξαιρετικά ισχυρό σπλαχνικό πόνο.
Τα συνηθέστερα ερεθίσματα που παράγουν σπλαχνικό πόνο είναι: η ισχαιμία, η αλλοίωση σπλαχνικών επιφανειών από χημικές ουσίες, η έντονη σύσπαση των λείων μυών, η έλξη, η σύνθλιψη, η συστροφή και η υπέρμετρη διάταση του τοιχώματος και των συνδέσμων των κοίλων σπλάχνων.
Η διατομή, η θερμοκαυτηρίαση και ο νυγμός που δημιουργούν πόνο στο δέρμα, δεν αποτελούν επώδυνα ερεθίσματα για τα σπλάχνα. Επίσης, τα σπλάχνα είναι αναίσθητα στη ψηλάφηση, σε ηλεκτρικά και θερμικά ερεθίσματα. Για το λόγο αυτό, η θερµοπηξία σε αιµορραγούντα αγγεία του γαστρεντερικού σωλήνα όπως και η ηλεκτροπηξία για την αποκοπή πολυπόδων δεν παράγουν σπλαχνικό πόνο και δεν απαιτούν αναισθησία.
Φλεγμονή: Σε κάθε ενδοκοιλιακή φλεγμονήελευθερώνονται διαμεσολαβητικές ουσίες, όπως βραδυκινίνη, σεροτονίνη, ισταμίνη και προσταγλανδίνες, οι οποίες διεγείρουν τους αλγοϋποδοχείς και παράγονται δυναμικά ενέργειας. Τα ηλεκτρικά σήματα μεταφέρονται με τις αισθητικές ίνες του ΑΝΣ και προβάλλονται σε ανώτερα κέντρα του ΚΝΣ, όπου ολοκληρώνεται η αντίληψη του πόνου.
Ισχαιμία: Αποτελεί αιτία σφοδρού σπλαχνικού πόνου, επειδή παράγονται τοξικές μεταβολικές ουσίες (π.χ. βραδυκινίνη), που διεγείρουν μαζικά και σε μεγάλη έκταση τους αλγοϋποδοχείς.
Χημικά ερεθίσματα: Σε ρήξη κοίλου σπλάχνου συντελείται εκροή βιολογικών ερεθιστικών υγρών (π.χ. χολή, παγκρεατικό ή εντερικό υγρό) μέσα στην περιτοναϊκή κοιλότητα, με αποτέλεσμα διάφορες βλαπτικές ουσίες έρχονται σε άμεση επαφή με το περιτόναιο. Για παράδειγμα, σε διάτρηση γαστροδωδεκαδακτυλικού έλκους διαρρέει πρωτεολυτικό όξινο γαστρικό υγρό μέσα στην κοιλιά, το οποίο επιφέρει πεπτική βλάβη του περιτοναίου. Με τον τρόπο αυτό διεγείρονται οι χημειοϋποδοχείς των απολήξεων των αισθητικών ινών και παράγεται ισχυρός σπλαχνικός πόνος.
Σύσπαση κοίλου σπλάχνου: Η υπέρμετρη σύσπαση των λείων μυϊκών ινών του τοιχώματος των κοίλων σπλάχνων όπως του εντέρου, των χοληφόρων, του παγκρεατικού πόρου, της μήτρας και του ουρητήρα, προκαλεί αφόρητο πόνο, εξαιτίας της μηχανικής διέγερσης των τασεοϋποδοχέων των απολήξεων των αισθητικών ινών. Επίσης, στη περίπτωση αυτή ο πόνος επιδεινώνεται και λόγω της ελαττωμένης αιμάτωσης του μυϊκού ιστού, σε συνδυασμό με τις αυξημένες μεταβολικές ανάγκες.
Ο κοιλιακός πόνος που οφείλεται σε σύσπαση των λείων μυών των σπλάχνων εκδηλώνεται με την κλινική εικόνα του κωλικού. Στην αρχή η ένταση του πόνου αυξάνει προοδευτικά, κορυφώνεται σε μια μεγίστη τιμή και στη συνέχεια υποχωρεί προοδευτικά. Η ακολουθία αυτή των γεγονότων εναλλάσσεται ρυθμικά, με χρονικά μεσοδιαστήματα πλήρους ηρεμίας. Κωλικοειδής πόνος παρατηρείται στη γαστρεντερίτιδα, στον αποφρακτικό ειλεό του εντέρου, στην εμμηνορρυσία, στον τοκετό και στην απόφραξη των χοληφόρων, του ουρητήρα και του παγκρεατικού πόρου.
Υπερδιάταση κοίλου σπλάχνου ή της κάψας συμπαγούς σπλάχνου: Σε μεγάλη διάταση του τοιχώματος κοίλου σπλάχνου εκδηλώνεται ισχυρός πόνος, που οφείλεται στην έκπτυξη των ίδιων των ιστών του οργάνου. Επίσης, κατά την υπερδιάταση προκύπτει σύμπτυξη των τοιχωμάτων των αιμοφόρων αγγείων του σπλάχνου, με αποτέλεσμα την έκλυση πόνου από ισχαιμία. Για παράδειγμα, τέτοιος πόνος εμφανίζεται κατά τη διάταση της χοληδόχου κύστης σε περίπτωση χολοκυστίτιδας. Επίσης, η κάψα του ήπατος που στην ουσία είναι περισπλάγχνιο περιτόναιο εξωτερικεύει έντονο πόνο, τόσο σε άμεση μηχανική κάκωση όσο και σε ταχεία διάταση, όπως για παράδειγμα γίνεται στη ρήξη του ήπατος και στο υποκάψιο αιμάτωμα.
Αναίσθητα σπλάχνα: Ορισμένες περιοχές σπλάχνων είναι σχεδόν αναίσθητες στον πόνο οποιουδήποτε τύπου. Τέτοιες ανατομικές δομές αποτελούν το παρέγχυμα του εγκεφάλου, του ήπατος, του σπλήνα και του πνεύμονα.